Jak wygląda zima w ulu? Jak pszczoły spędzają zimę? Czy zapadają w zimowy sen? Hibernację? Nie – te pracowite owady nawet zimą nie odpoczywają.
Kłąb zimowy
Gdy temperatura spada do ok. 12 st. C pszczoły zaczynają zawiązywać kłąb, czyli tworzą jakby kulę złożoną z pszczół.
Pszczoły w środku mają nieco luźniej, jedzą i wytwarzają ciepło, natomiast te tworzące otoczkę są ciasno zbite jedna przy drugiej, z głowami skierowanymi do środka starają się minimalizować straty ciepła kłębu. Gdy bardzo zmarzną wchodzą na kilka godzin do środka by się ogrzać. W centrum kłębu znajduje się pszczela królowa, o którą szczególnie dbają jej córki. Od jej kondycji zależy bowiem wiosenny start rodziny – ona będzie składać jajeczka, z których powstanie nowe pokolenie pszczół. Ale ważna jest nie tylko matka, ale i pozostałe pszczoły w kłębie. To one bowiem będą miały za zadanie wykarmić nowe wiosenne siostry.
Wędrówka kłębu
Pszczoły w kłębie spędzają kilka miesięcy. Mniej więcej we wrześniu wygryza się ostatnie pokolenie zimowych pszczół, nie ma potrzeby utrzymywać już bardzo wysokiej temperatury w ulu (koniecznej do wychowu czerwiu). Podczas gdy na dole pszczelich ramek znajdował się właśnie czerw – na górze ramki pszczoły pracowicie zmagazynowały już pokarm, czyli pozostawiony im miód i syrop cukrowy podawany kilkukrotnie przez pszczelarza po ostatnim miodobraniu. Kłąb zawiązuje się w dolnej części korpusu. W miarę upływu czasu pszczoły stopniowo kierują się w górę po ramkach, odsklepiając komórki i wyjadając z nich pokarm. Wiosną okaże się, czy wystarczyło im zgromadzonego pożywienia. Ponieważ pszczoły pną się do góry tylko po ramkach, które na początku obsiadły, zdarza się niestety, że na wiosnę cała rodzina osypała się z głodu, podczas gdy obok na ramkach było jeszcze pełno pokarmu. Zima w ulu i zimowanie pszczół to zawsze stres dla pszczelarzy. Robimy wszystko co w naszej mocy, wg wiedzy i doświadczenia, ale natura bywa zaskakująca…
Regulacja temperatury
Wewnątrz kłębu pszczół temperatura waha się w przedziale 20-30°C. Otoczka ma mniej więcej 10-12°C. Co ciekawe pszczoły ogrzewają tylko kłąb – w ulu w środku temperatura może być nawet ujemna. Im zimniej na zewnątrz, tym temperatura wewnątrz kłębu jest wyższa i odwrotnie. Gdy jednak temperatura na zewnątrz będzie zbyt wysoka, niezimowa, pszczoły się rozluźniają i zaczyna dopisywać im apetyt… Mogą wówczas zjeść swoje zapasy, a do wiosny i pierwszych pożytków jeszcze mnóstwo czasu!